Gmina Gostycyn - Kraina nad Trzema Rzekami...
W północnej części Polski na pograniczu Pojezierza Pomorskiego i Pojezierza Krajeńskiego znajduje się obszar nazwany w literaturze regionalnej Krainą nad Trzema Rzekami. Z administracyjnego punktu widzenia stanowi on znaczącą część Gminy Gostycyn.
Gmina Gostycyn położona jest na zachodnim skraju Borów Tucholskich i obejmuje swoim obszarem zachodnią część Zalewu Koronowskiego i doliny rzek Kamionki, Sępolenki, Brdy, południową część Tucholskiego Parku Krajobrazowego i północno-wschodnią część Krajeńskiego Parku Krajobrazowego. Liczne doliny rzeczne i wiele czystych jezior: J. Szpitalne, Średniak, Wielki Mędromierz, dostarczą wielu niezapomnianych wrażeń. Wędrując po naszej krainie, można podziwiać wspaniałe zabytkowe kościoły oraz pałace i dwory: w Kamienicy, Wielkiej Kloni, przy których rozciągają się założenia parkowe. Park w Wielkiej Kloni częściowo został zniszczony przez nawałnicę z 2017 roku. Obecnie jest odnawiany. W części parku zostały nasadzone dęby, które symbolizują pamięć o osobach, które zostały zamordowane w Katyniu, Bykowni, Twerze lub Charkowie w ramach programu „ Katyń - Ocalić od zapomnienia” – Dęby Pamięci Zbrodni Katyńskiej.
Niewątpliwą atrakcją turystyczną oraz szczególnie cennymi zabytkami są : XIX – wieczny budynek ptaszarni w Łyskowie oraz bezcenne obiekty po byłej stacji kolejowej Pruszcz Bagienica oraz pozostałości po kopalniach węgla brunatnego w Pile.
Gmina Gostycyn ma powierzchnię 136 km2 i zamieszkuje ją ponad 5,4 tys. osób. Przez centrum gminy przebiega droga wojewódzka stanowiąca główne połączenie Tucholi z Bydgoszczą. Gmina posiada bardzo korzystny zwarty kształt, a ośrodek gminny m. Gostycyn położona jest centralnie i jest dobrze dostępna z terenu całej gminy. Administracyjnie gmina podzielona jest na 10 sołectw: Gostycyn, Kamienica, Pruszcz, Bagienica, Mała Klonia, Wielka Klonia, Przyrowa, Wielki Mędromierz, Łyskowo, Piła.
Aktywizacja gospodarcza gminy i restrukturyzacja rynku pracy w kierunku rozwoju działalności pozarolniczych pozwoliły na stosunkowo płynne zmniejszenie liczby osób utrzymujących się z rolnictwa, a tym samym na poprawę efektywności gospodarowania. Zwiększenie liczby miejsc pracy nastąpiło między innymi poprzez rozwój turystyki i przetwórstwa rolnego. Wśród gmin wiejskich powiatu tucholskiego mamy najwyższy wskaźnik przedsiębiorczości wyrażony liczbą zarejestrowanych podmiotów gospodarczych na 1000 mieszkańców na obszarach wiejskich. Wskaźniki branżowe dla rodzajów działalności wskazują, że stosunkowo dobrze rozwinięta jest produkcja artykułów spożywczych oraz budownictwo.
Walory przyrodnicze i geograficzne
Ukształtowanie terenu Gminy Gostycyn nastąpiło w czasie ustępowania lądolodu na północ. Zatrzymująca się masa lądolodu powodowała powstawanie jezior rynnowych, (największym na tym obszarze jest Jezioro Szpitalne), obszarów bagiennych oraz równoleżnikowych ko-ryt rzek odprowadzających wody w kierunku Brdy. W krajobrazie można wyróżnić wzgórza moreny czołowej (najwyższym wzniesieniem na tym obszarze jest (Góra Wilhelma – 171 m. w okolicy Przyrowy), morenę pagórkowatą, ozy, sandry, rynny i wzgórza wytopiskowe. Według R. Galona na obszarze Pojezierza Krajeńskiego wyróżniamy 26 linii postoju lądolodu w średnich odległościach co 3,5 km. Obszary położone w dorzeczu Kamionki, Sępolenki i Brdy porastają bory sosnowe oraz mieszane występujące głównie w pobliżu zbiorników wodnych i rzek. Tereny dolin Kamionki (około 63 km długości) i Sępolenki (około39 km długości) charakteryzują się dużą różnicą wysokości skarp dochodzącą do 40 m. Są to obszary podmokłych łąk porośniętych la-sami mieszanymi, olszyną i wysokimi trawami z bardzo trudny z dostępem do koryta rzeki. Doliny są znakomitą ostoją zwierzyny i zlotowiskami ptaków przemierzającymi Pojezierze Pomorskie. Do najciekawszych atrakcji turystycznych można zaliczyć Dolinę Brdy(meandrującą wśród prastarego boru mieszanego w głębokiej dolinie z licznymi zakrętami i przełomami przechodzącymi przez pasma głazów moreny czołowej np. Piekiełko) oraz Zalew Koronowski (około 14 km długości) z dobrze rozwiniętą linią brzegową, z licznymi zatokami i leśnymi jeziorami. Obszar ten porastają lasy sosnowe. Gmina jest łącznikiem między Krajeńskim a Tucholskim Parkiem Krajobrazowym.
Charakterystyka interesujących miejsc-historia
Obszar gminy pod względem zagospodarowania jest urozmaicony z powodu różnorodności krajobrazów, dobrze rozwiniętej sieci dróg równomiernie rozmieszczonych miejscowości, średnio co 6 km. Takie rozplanowanie infrastruktury jest pozostałością średniowiecznego zasiedlania pogranicza pomorsko-polskiego, a później krzyżacko -polskiego. W okresie tym powstają również młyny spiętrzające wody Kamionki Sępolenki średnio co jedną milę (6 km). Pozostałością tej działalności są młyny np. w Kamienicy, Karczewie, Motylu i Olszewce. W ten sposób powstały małe zbiorniki wodne zmieniające ukształtowanie dolin rzek. W XVIII i XIX wieku powstawały majątki skupiające duże obszary ziemi, były one połączone utwardzonymi drogami obsadzanymi szpalerami drzew. Kolejną dużą inwestycją przełomu XIX i XX wieku były budowy linii kolejowych przebiegających z Więcborka do Terespola i z Tucholi do Koronowa. Linie kolejowe zmieniły obraz Krainy nad Trzema Rzekami. Do dzisiaj w krajobrazie dominują nasypy kolejowe, wiadukty i olbrzymie mosty łączące doliny Sępolenki, Brdy i Kamionki. Kolejnym elementem wprowadzającym zmiany w krajobrazie był rozwój przemysłu wykorzystującego naturalne bogactwa regionu, takie jak węgiel brunatny(Piła Młyn) wydobywanie wapna dennego i budowa wapienników (Wapiennik) budowa tartaków i wydobycie torfu
Turystyka Gmina położona jest w obszarze zlewni czterech rzek (Brda, Kamionka, Sępolenka, Kicz) co stanowi o dodatkowym pięknie naszego regionu. Rzeka Brda , to swoisty raj dla entuzjastów sportów wodnych, to rzeka o niezwykłych walorach krajobrazowych z obecnością licznych siedlisk bobrów stanowi przyrodniczą osobliwość wschodniej granicy gminy. Organizowane od lat międzynarodowe spływy kajakowe Brdą pozostawiają na uczestnikach niezapomniane wrażenia, o czym często wspominał Jan Paweł II podczas swoich pielgrzymek do Polski (m.in. wizyta w Bydgoszczy i Pelplinie w czerwcu 1999 roku).
Nadzwyczaj czyste akweny jeziora Średniak oraz Szpitalne, które w sezonie letnim są prawdziwą oazą dla turystów zażywających kąpieli wodnych. Gmina Gostycyn udostępnia również dla turystów drugie kąpielisko niestrzeżone w Wielkim Mędromierzu na jeziorze Mędromierz. Sezonowo nad bezpieczeństwem turystów zażywających kąpieli wodnych czuwa doposażona w profesjonalny sprzęt ratowniczy wykwalifikowana kadra ratowników WOPR.
Wzrost zainteresowania wypoczynkiem właśnie w naszej gminie potęgują również liczne występujące szlaki konne, piesze oraz ścieżki rowerowe. Amatorów wędkarstwa powita „perełka” jezior - Średniak, które na skutek systematycznego zarybiania stało się miejscem zainteresowania licznych miłośników wędkarstwa.
Dla pasjonatów przyrody niewątpliwą atrakcją będą również licznie występujące siedliska zwierzyny łownej, spacery rezerwatem „Doliny Rzeki Brdy” oraz napotykane pomnikowe twory przyrody, które swoją monumentalnością (począwszy na głazach narzutowych a skończywszy na zadrzewieniach).
Ciekawą kwestią, pomijając walory przyrodnicze, są także cenne zabytki, które wpisały się w nieodłączny krajobraz gminy. Zabytkowe kościoły, kapliczki oraz inne eksponaty i budowle stanowią nieocenioną wartość architektury lokalnego dziedzictwa. Na ternie gminy, w Wielkim Mędromierzu funkcjonuje prywatna izba tradycji zabytków, w której znajdziemy wiele eksponatów zabytkowych pojazdów, maszyn, sprzętów codziennego użytku, czy rtv.
Zachęcamy również do skorzystania z profesjonalnie przygotowanych baz noclegowych. Najwięcej miejsc noclegowych oferuje Ośrodek Wypoczynkowy Stanica Wodna PTTK z siedzibą w Nogawicy. Mieści się tu zespół ogólnodostępnych domków letniskowych Ponadto miejsca noclegowe oferują prywatne pokoje gościnne w Gostycynie, Pile, Łyskowie i Świcie. Ciekawe atrakcje dla turystów oferują 2 wioski tematyczne: Górnicza (Piła) i Miodowa (Wielki Mędromierz), z apiterapią (Łyskowo).
Dodatkowo nad Jeziorem Szpitalnym znajduje się były ośrodek ZHP, obecnie wydzierżawiony przez Związek Ochotniczych Straży Pożarnych RP, Oddział Wojewódzki Związku OSP RP Województwa Kujawsko – Pomorskiego. Na w/w terenie ośrodka znajdują się również gminne domki, które po odpowiednio wcześniejszej rezerwacji w Urzędzie Gminy każdy może odpłatnie wynająć.
Gmina Gostycyn - Jednostka Samorządu Terytorialnego
W 2021 roku mija 31 lat od powstania samorządu terytorialnego, w tym również gminy Gostycyn. W tym czasie udało się rozwiązać wiele kwestii, które dziś służą mieszkańcom i odwiedzającym gminę gościom.
Nie sposób tutaj zaprezentować wszystkich działań samorządu gminy, ale w szczególności należy zwrócić uwagę na zadania inwestycyjne, które się dokonały m.in. budowa hali sportowej, ośrodka zdrowia, przedszkola, remonty i budowa dróg gminnych, chodników i parkingów, utworzenie nowych mieszkań socjalnych i komunalnych, remonty świetlic, remiz strażackich oraz placówek kulturalno-oświatowych, budowa ścieżek rowerowych, placów zabaw i siłowni zewnętrznych, boisk wielofunkcyjnych, remonty budynków i obiektów komunalnych.
Ważną kwestią, którą podejmuje samorząd, jest także ochrona środowiska, w tym edukacja ekologiczna oraz zaopatrzenie mieszkańców w wodę i kanalizację oraz szereg podjętych działań takich jak: budowa i rozbudowa sieci wodociągowej, kanalizacyjnej, deszczowej oraz melioracyjnej, termomodernizacje budynków, w tym budynku Domu Dziennego Pobytu w Gostycynie, upowszechnianie odnawialnych źródeł energii (OZE), wymiana pieców na ekologiczne źródła ciepła w budynkach komunalnych i mieszkalnych (EKOPIEC), realizacja programu usuwania azbestu, energooszczędne oświetlenie, budowa ścieżek ekologicznych, zabiegi pielęgnacyjne i konserwatorskie pomników przyrody, nowe nasadzenia drzew i krzewów.
W zakresie miejsc opieki dla najmłodszych mieszkańców, w Gostycynie funkcjonuje Żłobek „Motylek”. Ponadto nasze placówki oświatowe kontynuują działania przy realizowaniu podstawy programowej oraz dodatkowych programów w szkołach oraz publicznym przedszkolu. (stypendia dla uczniów, konkursy szkolne, zakup tablic interaktywnych dla szkół i przedszkola, obserwacje nieba w ASTRO-BAZIE).
Samorząd podejmuje także różne formy współpracy dotyczące zdrowia i opieki instytucjonalnej, w tym opieki seniorów w utworzonym Dziennym Domu Senior+ w Gostycynie, klubach seniora czy Uniwersytetu III Wieku. W gminie prowadzone jest także wsparcie poprzez programy socjalne i profilaktyczne, badania mammograficzne, koperty życia. W ostatnim czasie gmina wsparła zakup nowej karetki ratownictwa medycznego, która stacjonuje w Gostycynie oraz zakupiła 9-osobowego busa do przewozu osób niepełnosprawnych.
W zakresie bezpieczeństwa publicznego i edukacji społeczeństwa warto wymienić takie zadania jak: dofinansowania do zakupu samochodu dla policji, czy zakup sprzętu i samochodów dla jednostek OSP. Gmina od wielu lat organizuje turnieje wiedzy pożarniczej i obrony cywilnej wokół nas, prowadzi ćwiczenia służb ratowniczo-gaśniczych oraz obronne w sytuacjach kryzysowych, dysponuje także samorządowym informatorem powiadamiania mieszkańców na telefony komórkowe (SISMS).
Gmina stara się wspierać podmioty ekonomii społecznej (Spółdzielnia Socjalna „Borowiacki Wigor”), organizacje pozarządowe, koła gospodyń wiejskich, kluby seniora i inne organizacje. Szczególne znaczenie dla gminy mają powstałe wioski tematyczne (Miodowa, Górnicza). Działania z zakresu sportu i rekreacji to cykl imprez sportowo-rekreacyjnych, wsparcie Gminnego Klubu Sportowego „Myśliwiec”, programy dla uczniów oraz spacery nordic walking, rajdy rowerowe, karate, zumba, zawody wędkarskie. Od wielu już lat prowadzi strzeżone kąpielisko nad jeziorem Średniak.
Działalność kulturalna to przede wszystkim cykliczne imprezy kulturalno-rozrywkowe (wernisaże, dni gminy, dożynki, świętojanki), wydarzenia i konkursy kulturalne (koncerty noworoczne, niepodległościowe, obrzędy kultury ludowej, przeglądy widowisk), prowadzenie działalności artystycznej (zespoły muzyczne, taneczne, teatralne) oraz edukacyjnej (wakacyjny dzieciniec, teatr dorosłego, zajęcia świetlicowe, artystyczne, kącik malucha). W zakresie funkcjonowania bibliotek, wyróżnić można promowanie młodych talentów, spotkania autorskie, Dyskusyjny Klub Książki, Klub Czytających Rodzin, czy gminny konkurs recytatorski.
Naszych gości zachęcam do odkrywania naszej gminy - u nas nie będziecie się nudzić, a mieszkańcom życzę abyście byli dumni z naszej małej Ojczyzny jaką jest gmina Gostycyn.
Ireneusz Kucharski
Wójt Gminy Gostycyn